วิศวกรสอน 4 จุดต้องเช็ค "ตรวจงานฐานรากแผ่" ก่อนเทคอนกรีต

หลังจากที่เราเข้าใจหลักการและเหตุผลในการเลือกใช้ "ฐานรากแผ่" จากบทความที่แล้วกันไป

"ใช้ "ฐานรากแผ่" ได้ไหม? 3 คำถามที่วิศวกรใช้ประเมินหน้างานจริง" ตอนนี้เราจะมาถึงขั้นตอนที่สำคัญที่สุดก่อนการเทคอนกรีต นั่นคือ "การตรวจสอบคุณภาพหน้างาน การตรวจงานฐานรากแผ่" 

Engineer Story โดย ชัยเสรี บิลเดอร์ จะมาสรุปเป็น Checklist 4 ข้อหลักๆ ที่เจ้าของบ้านก็สามารถใช้ตรวจสอบเบื้องต้นได้ พร้อมเจาะลึก Case Study การตัดสินใจของวิศวกรหน้างานจริง ที่ประเมินทั้งจากตำรา ผสานกับการแก้ปัญหาจากประสบการณ์ที่ผ่านมา

Checklist 1: ตรวจงานฐานรากแผ่ เริ่มต้นที่ "แบบ" และ "ขนาด"

ทุกอย่างต้องเริ่มต้นจากแบบก่อสร้าง นี่คือคัมภีร์ของการทำงานครับ

• อ่านแบบให้เข้าใจ: "อันดับแรกต้องไปดูแบบ...ต้องดูแบบให้เข้าใจก่อนเพราะแบบเนี่ยเป็นสิ่งที่เราใช้อ้างอิง" ตรวจสอบว่าแบบฐานราก (F1) ที่จะทำ มีขนาดเท่าไหร่

• วัดขนาดจริง: นำตลับเมตรไปวัดขนาดของแบบหล่อที่หน้างานจริงเลยครับ "ในแบบกำหนดขนาดเท่าไหร่ กว้างคูณยาวเท่าไหร่...อย่างที่เนี่ยก็คือ1 เมตรคูณ 1 เมตร...หนา 25 ซม. เราก็ไปวัดเลย" ขนาดต้องตรงหรือใหญ่กว่าแบบเล็กน้อยได้ แต่ห้ามเล็กกว่าเด็ดขาด

  
  

แบบขยายฐานราก (Detail Drawing) คือเอกสารสำคัญที่แปลงการออกแบบของวิศวกรโครงสร้างสู่หน้างานจริง เพื่อให้ทีมช่างสามารถทำงานได้อย่างถูกต้องแม่นยำตามมาตรฐาน โดยในแบบจะระบุรายละเอียดที่สำคัญทั้งหมดขององค์ประกอบนั้นๆ

จากแบบขยายฐานรากแผ่ F1 นี้ เราสามารถอ่านค่าที่สำคัญได้ดังนี้:

• ขนาดและมิติ (Dimension): ฐานรากมีขนาดกว้างxยาว เท่ากับ 1.0 x 1.0 เมตร และมีความหนาของตัวฐาน 25 เซนติเมตร

• ความลึก (Depth): กำหนดให้ท้องฐานราก (ส่วนล่างสุด) อยู่ที่ความลึก 1.0 เมตรจากระดับดินเดิม ซึ่งเป็นไปตามข้อกำหนดพื้นฐานเพื่อความปลอดภัย

• รายละเอียดเหล็กเสริม (Reinforcement): แสดงขนาด (DB12) และจำนวน (10 เส้นต่อทิศทาง) ของเหล็กตะแกรง รวมถึงเหล็กรัดรอบ (Stirrup) เพื่อให้ฐานรากมีความสามารถในการรับแรงดึงและแรงเฉือนได้ตามที่คำนวณไว้

• การเตรียมพื้น (Subbase): ระบุให้มีชั้นทรายหยาบบดอัดหนา 10 ซม. และเทคอนกรีตหยาบ (Lean Concrete) หนา 5 ซม. ซึ่งเป็นขั้นตอนสำคัญในการเตรียมพื้นผิวก่อนเทคอนกรีตโครงสร้าง เพื่อป้องกันความชื้นและทำให้ทำงานได้สะดวกขึ้น

Checklist 2: ตรวจ "องค์ประกอบเหล็ก" หัวใจของความแข็งแรง

เหล็กเสริมคือส่วนที่ทำให้คอนกรีตรับแรงดึงได้ จึงต้องตรวจสอบอย่างละเอียด

• นับจำนวนและเช็คขนาด: "ตรวจสอบเหล็กตามแบบ ว่ามีขนาดถูกต้องหรือไม่ ตามแบบ เป็น เหล็ก DB12 เราก็เช็คดูที่ผิวเหล็กจะมีปั๊มบอกขนาด (เช่น DB12) และนับจำนวนว่าครบตามแบบหรือไม่มีกี่เส้น...ตามแบบมีเหล็ก 10 เส้น...แล้วก็นับไปเลย 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10..."

• การผูกเหล็ก: "ต้องมัดตรงที่ตัดกัน...เราต้องมัดทุกเส้นนะครับ" ตรวจสอบว่าจุดที่เหล็กตัดกันมีการใช้ลวดผูกเหล็กมัดไว้อย่างแน่นหนาทุกจุด เพื่อให้โครงเหล็กแข็งแรง ไม่ขยับเสียตำแหน่งตอนเทคอนกรีต

ตัวอย่างการผูกเหล็กฐานรากแผ่ ฐานรากมีขนาดกว้างxยาว เท่ากับ 1.0 x 1.0 เมตร และมีความหนาของตัวฐาน 25 เซนติเมตร พร้อมใส่ลูกปูน

Checklist 3: Case Study การตัดสินใจของวิศวกรเรื่อง "ระยะคอนกรีตหุ้มเหล็ก" ในฐานรากแผ่

ระยะ Covering หรือระยะหุ้มคอนกรีต คือระยะห่างจากผิวเหล็กถึงขอบคอนกรีต มีหน้าที่ป้องกันเหล็กจากความชื้น นี่คือจุดที่ประสบการณ์ของวิศวกรจะเข้ามามีบทบาทสำคัญครับ

• ปัญหาตามทฤษฎี vs. หน้างานจริง:

  "ตามทฤษฎี...ฐานรากที่สัมผัสดิน Covering หรือระยะหุ้มกำหนดเป็น 7.5 ซม. แต่...ฐานรากตามแบบหนาแค่ 25 ซม. ถ้าเราให้ระยะคอนกรีตหุ้มเหล็กที่ 7.5 ซม. เหล็กตัวตั้ง (เหล็กที่งอขึ้น) จะเหลือแค่ 10 ซม.เอง...ซึ่งจะน้อยเกินไป"

• ทำไม 10 ซม. ถึง "น้อยไป"? ระยะงอของเหล็กที่ฝังในคอนกรีต (Development Length) มีผลอย่างมากต่อการยึดเหนี่ยวระหว่างเหล็กกับคอนกรีต ตามมาตรฐานวิศวกรรมสำหรับเหล็ก DB12 ระยะงอควรอยู่ที่ประมาณ 14-15 ซม. เพื่อให้เกิดการยึดเหนี่ยวที่สมบูรณ์แบบ

• ทางออกและการตัดสินใจของวิศวกร:

  "เราก็เลยปรับให้ Covering จริงเหลือแค่ 5 ซม. ซึ่งก็โอเคสำหรับฐานรากขนาดเล็ก...เพื่อให้มีระยะงอ...ให้เพียงพอ...ทำให้ได้ 15 ซม."

นี่คือการ Trade-off อย่างมืออาชีพครับ คือการเลือกระหว่าง ระยะหุ้มที่หนาแต่การยึดเหนี่ยวไม่ดีพอ กับ ระยะหุ้มที่ยังปลอดภัย (5 ซม. ถือว่าเพียงพอ) แต่ได้การยึดเหนี่ยวที่แข็งแรงสมบูรณ์ ซึ่งวิศวกรที่ดีจะเลือกอย่างหลังเสมอเพื่อความแข็งแรงสูงสุดของโครงสร้าง

แบบขยายฐานราก (Detail Drawing) ขนาด 1x1 ม. หนา 25 ซม. ลึก 1 ม.

ตัวอย่างการผูกเหล็ก และวางเหล็กฐานรากแผ่ ฐานรากมีขนาดกว้างxยาว เท่ากับ 1.0 x 1.0 เมตร และมีความหนาของตัวฐาน 25 เซนติเมตร ตัวอย่างการวางลูกปูน ก่อนวางเหล็กตอม่อ

Checklist 4: ตรวจสอบ "ความสะอาด" ของฐานรากแผ่ และการเตรียมพื้นที่

• ลูกปูน (Concrete Spacer): มองลงไปใต้ตะแกรงเหล็ก ต้องเห็นว่ามี "ลูกปูน" หนุนเหล็กให้ลอยอยู่ เพื่อให้ได้ระยะ Covering ด้านล่างตามที่ต้องการ

• ความสะอาดในแบบหล่อ: "ถ้าดินแบบติดเลอะๆนิดๆหน่อยๆไม่เป็นไร...แต่ถ้าดินลงไปอย่างงี้เดี๋ยวเราล้างนิดนึง" ในแบบหล่อควรสะอาด ไม่มีเศษดินหรือขยะเป็นก้อนใหญ่ๆ เพราะจะทำให้คอนกรีตไม่เต็มและเกิดเป็นโพรงได้

• น้ำขัง: "น้ำเนี่ยเราต้องเอาออก" ก่อนเทคอนกรีต ต้องสูบน้ำที่ขังอยู่ออกให้หมดก่อนเสมอ

ตัวอย่างงานผูกเหล็กฐานรากแผ่ พร้อมวางตำแหน่ง วางลูกปูน วางตอม่อ ก่อนทำความสะอาด และเทคอนกรีต

การตรวจสอบทั้ง 4 ข้อนี้ คือขั้นตอนสำคัญที่จะเปลี่ยนแบบบนกระดาษให้กลายเป็นโครงสร้างที่แข็งแรงและปลอดภัย

งานฐานรากเมื่อเทคอนกรีตเสร็จเรียบร้อย พร้อมเทตอม่อ

ใช้ "ฐานรากแผ่" ได้ไหม? 3 คำถามที่วิศวกรใช้ประเมินหน้างานจริง

เลือกฐานรากแบบไหนดี? วิศวกรตอบ 6 ข้อข้องใจ ฐานรากแผ่ vs. เสาเข็ม

หากคุณกำลัง รับสร้างบ้านในฉะเชิงเทรา หรือ ชลบุรี และต้องการความมั่นใจในทุกขั้นตอน ทีมงานชัยเสรี บิลเดอร์ พร้อมให้คำปรึกษาและดูแลโครงการของคุณด้วยมาตรฐานวิศวกรรมสูงสุดครับ

เพื่อความเข้าใจ แนะนำให้ดูวีดีโอเพิ่มเติม หน้างานการทำงานจริง เป็นงานสร้างร้านกาแฟขนาดเล็ก อ.เมืองชลบุรี จ.ชลบุรีได้ที่ลิ้ง

MRW_EP1.1 เข้าใจ 'ฐานรากแผ่' แบบวิศวกร: จากทฤษฎี 🧠 สู่การประยุกต์ใช้ในหน้างานจริง! 🏗️ https://youtu.be/_8wQXGsWB2o?si=dkuu88m3RIsK6K1I

MRW_EP1.2 เจาะลึก ฐานรากแผ่: ตรวจเหล็กยังไง? 🔍 (หน้าฝน? ดินถม? แบบไหนแพงกว่า?) วิศวกรตอบ! 👷‍♂️

https://youtu.be/mcTOCrClFZE